Leylijnen Werkgroep NN

Leycentra en krachtplaatsen in Groningen

Appingedam *:

Appingendam:

DC 155 Centrum: in de Hema-winkel. Op het centrum heeft nooit een heiligdom of kerkje gestaan.

Garreweer

Jukwerd

Laskwerd

Marsum

Oling

Opwierde

Solwerd

Tjamsweer

Tussen 1170 en 1370 wordt in de kroniek van Emo deze opgeworpen hoogte Thiamerswerv genoemd. Betekenis: de werf van Thiadmer. Volgens een gedenksteen is de kerk in 1138 gebouwd ten tijde van Unico Ripperda. Dit is een mystificatie en moet 1538 zijn. Het vorige bedehuis was in 1536 verbrand door de Geldersen. De toren staat op een zwak LC. x=251.380 y=593.675 OL 6°50'03'' NB 53°19'27'' DC 86 Ligging: noordzijde van de weg Appingedam - Ten Post.

Bedum *:

Bedum

Ellerhuizen

Koningslaagte

Menkeweer

De kerk is in 1843 afgebroken. Wel resteert het oude kerkhof, omgeven door bomen, een archeologisch rijksmonument.

Noordwolde

Onderdendam

Onderwierum

Plattenburg

Roddewolf

Sint Annerhuisjes

Ter Laan

Westerdijkshorn

Willemstreek

Zuidwolde

Bellingwedde *:

Bellingwolde

Blijham

Morige

Klein Ulsda

Lutjeloo

Oudeschans

ontstaan rond de Bellingwolderzijl, die tijdens de eerste bedijking van de Dollard in het midden van de 16e eeuw werd aangelegd in de Westerwoldse Aa. De schans lag tijdens de bouw aan het open water van de Dollard

Rhederbrug

Veelerveen

Vriescheloo

Wedde

Wedderheide

Wedderveer.

De Marne *:

Broek

Eenrum

Groot-Maarslag

Hornhuizen

Houwerzijl

Kleine Huisjes

Klein Maarslag

Kloosterburen

Kruisweg

Lauwersoog

Leens

Mensingeweer

Plaats Matenes(se) in Mensingeweer, kadastraal: Leens, Sectie E 1, nr 45, Het "hoogadelijk huis"os afgebroken in 1872 en vervangen door een boerderij.

Molenrij

Niekerk

Pieterburen

Schouwerzijl

Ulrum

Kerk, Ulrum Asinga, Ulrum Elens

Vierhuizen

Warfhuizen

Wehe-Den Hoorn

Wehe:

DC 160 Centrum: Meester Rijkenspad bij de achtermuur van het pand Kerkstraat 3.

Westernieland

Wierhuizen

We(h)rahusum, Kerk is afgebroken na kerstvloed van 1717, alleen Kerkhof resteert

Zoutkamp

Zuurdijk.

Delfzijl:

Amsweer

Wierde ten zuiden van Eemskanaal

Bierum

Biessum

Borgsweer

Delfzijl

Farmsum

Godlinze

Heveskes

Heveskerklooster

Holwierde

De Heerd Nansum bij Holwierde, Bierum sectie D1, nr 153, staat nu een huis met de naam "Burchtstee"

Krewerd

In 1396 Creawerth (kraaienwierde). De herv kerk werd omstreeks 1280 gebouwd in opdracht van de rijke weduwe Thiadeka ter ere van de H.Maagd. De toren werd in de vijftiende eeuw gebouwd, maar is in 1782 door de bliksem getroffen en gedeeltelijk ingestort. Deze toren was gebouwd op de kern van een LC. x=252.265 y=597.490 OL 6°50'55'' NB 53°21'21'' DC 96 Ligging: westelijk van de dorpsstraat

Lalleweer

Losdorp

Nansum

Meedhuizen

Oterdum

Kerk is afgebroken en dorp ligt nu onder de zeedijk. Op de zeedijk zijn grafstenen teruggeplaatst.

Polen

Spijk

Termunten

Termuntenzijl

Uitwierde

Wagenborgen

Weiwerd

Woldendorp.

Eemsmond *:

Breede

middeleeuws zaalkerkje, kasteel De Breedenborg

Doodstil

Eppenhuizen

Hefswal

Helwerd (voormalige plaats)

Wierden, halverwege Rottum en Usquert

Kantens

Holwinde borg in Kantens, sectie B 2, nr 292 (Sybrandaheerd, Holwijnsterheerd) in 1770 afgebroken

Katershorn (Kottershörn)

Koningsoord

't Lage van de weg

Noordpolderzijl

Noordpolder

Oldenzijl

Oldorp

Oosteinde

Oosternieland

Oudeschip

Paapstil

Roodeschool

Rottum

Startenhuizen

Stitswerd

Uithuizen

Uithuizermeeden

Usquert:

DC 318 Centrum: toren van de Hervormde kerk. Onder de toren zijn drie zware granietblokken in een driehoek geplaatst. Volgens een oudheidkundige werden deze gebruikt voor de heidense eredienst.

Klooster Wijtwerd

Valom

Wadwerd

Warffum

Zandeweer.

Zevenhuizen

Groningen *:

Dorkwerd

Engelbert

Euvelgunne

Groningen:

DC 240 Centrum: het koor van de Martinikerk. Hier was een voorchristelijk heiligdom.

Hoogkerk

Leegkerk

Middelbert

Noorddijk

Noorderhoogebrug

Oosterhoogebrug

Roodehaan

Ruischerbrug

Slaperstil

Vierverlaten

Selwerd

Grootegast *:

Doezum

Faan

Grootegast

Kornhorn

Kuzemer

In 1204 werd hier een Premonstratenzer vrouwenklooster "Maria's Poort"gesticht op een hoger gelegen stuk zandgrond in een groot veengebied. Gesloopt na de reductie van Groningen.

Kuzemerbalk

Lutjegast

Vroeger kustdorp Minorgast, Gelegen op zandrug,

Niekerk

bak- en tufstenen romaanse kerk, oudste deel uit de 12e eeuw.

Oldekerk

Oorspronkelijk stond hier slechts een kerk, halverwege een kerkpad gebouwd, deze diende voor twee buurtschappen: Kuzemer en Oosterzand.

Opende

Peebos

Sebaldeburen

Snipperij

Topweer

(voorwerk klooster van Gerkesklooster)

Haren *:

Essen

In 1215 vrouwenklooster"Yesse" gesticht door orde van de Cisterciënzers. In 1594 afgebroken.
Klooster bevatte een Mariabeeld waarheen pelgrimstochten gingen.

Glimmen

Huis te Glimmen
Glimmeresch- de weg over de es is het oude kerkepad naar Noordlaren. Bij opgravingen in 1969 werden resten van 2 hunebedden aangetroffen en voorwerpen uit de prehistorische tijd. Enkele gletcherkuilen uit de ijstijd in het veld.
Appelbergen (Romeinse weg)

Haren

Harendermolen

Noordlaren

Hunebed G1

Onnen

Paterswolde (deels)

Hoogezand-Sappermeer *:

Achterdiep

Borgercompagnie

Foxham

Foxhol

In de wijk Foxholsterbosch stond tot 1929 de veenborg Tilburg.

Hoogezand

Kalkwijk

Kiel-Windeweer

Kleinemeer

Kropswolde

een van de 13 Kerspelen van het Gorecht

Lula

Martenshoek

Nieuwe Compagnie

Sappemeer

genoemd naar het Sapmeer of Duivelsmeer dat in 1618 leegliep als gevolg van de aanleg van het Winschoterdiep.

Tripscompagnie

Waterhuizen

Westerbroek

Westerbroek was oorspronkelijk een van de kerspelen van het Gorecht.

Wolfsbarge.

Hotus Sancti Bernardi. In 1250 verwierf de abdij van Aduard grond nabij Wolfsbarge voor de aanleg van een kloosterkolonie. De Beate Maria Virginis kapel werd in 1282 ingewijd. Gebouw is er niet meer

Leek *:

Diepswal

Enumatil

Leek

Dorp ontstaan bij een Schans, Leke is het riviertje

Lettelbert

Eenbeukige kerk 13e eeuw

Midwolde

(Niet Midwolda!) kerk, met schip uit de 12e eeuw

Oostwold

Tolbert:

DC 200 Centrum: koor van de Hervormde kerk. Er zijn negatieve invloeden door rechtspraak en terechtstelling op het kerkhof verder voelt het neutraal aan.

oorspr. Oldebert

Zevenhuizen

Gemeente Loppersum

Eenum

In de tiende en elfde eeuw is er sprake van Einon. De naamkundigen denken dat de voornaam Aino hierbij een rol heeft gespeeld. De kerk is twaalfde eeuws met een toren uit de achttiende eeuw. Het LC bevindt zich midden in de kerk, iets aan de oostzijde ter hoogte van het eerste raam. Het bedehuis ligt op een hoge wierde. Naast het gebouw stond vroeger het Huis ter Eenum. In 1040 was dit dorp in bezit van een zekere Uffo, die ook bezittingen in Drenthe had en in dat jaar vervallen werd verklaard van zijn bezittingen, die overgingen naar Sint-Pieter te Utrecht. x=247.720 y=595.690 OL 6°46'47'' NB 53°20'26'' DC 116
Ligging: op de wierde tussen Loppersum en Leermens.

Garrelsweer

Voor het eerst vermeld in 1057 als Gerleuiswert (wierde van Gerlef). De herv. kerk is van 1912 en staat noord-west gericht. De oude middeleeuwse voorganger stond oost-west. Het LC is nu in de toren. x=246.440 y= 592.425 OL 6°45'35'' NB 53°18'04'' DC 212
Ligging: zuidzijde Damsterdiep ten westen van het oude dorp.

Garsthuizen

In 1323 was de naam Gershusum. Betekenis: grashuizen. De middeleeuwse kerk en toren zijn in 1871 afgebroken. De inwoners wilden verharde wegen en de gemeente had hiervoor geen geld. Daarom is het puin van de kerk gebruikt voor weg verharding. Een nieuwe kerk is aan het einde van de vorige eeuw op dezelfde plaats gebouwd en dreigt thans (1991) een puinhoop te worden. De torenspits is al verdwenen en overal komen stukken steen naar beneden. Het koor werd op een LC gebouwd. x=243.300 y=598.840 OL 6°42'61'' NB 53°22'11'' DC 106
Ligging: midden in het dorp.

Steenhuis Walkuma bij Garsthuizen, kadastraal Stedum sectie D2, nr 68. In de periode 1381 - 1392 is er al sprake van een castrum, dus steenhuis.

Huizinge

In de elfde eeuw kwam het dorp voor als Hustinga. Dit zou kunnen wijzen op 'bebouwing op ontgonnen land'. De herv. kerk is dertiende eeuws met koepelgewelven. De toren heeft vermoedelijk ook voor verdediging gediend. Het koor werd gebouwd op een sterk LC. x=240.645 y=596.190 OL 6°40'25'' NB 53°20'46'' DC 442
Ligging: het dorp ligt 500 meter west van de Eenshavenweg.
Ten noordoosten van het dorp rechts van de Smedemaweg ligt de oude hoeve Melkema op een LC met DC 166.

Leermens

In 1040 komt het dorp voor als Lintherminge. Dat kan wijzen op de 'lieden van de linde'. De herv. kerk heeft een tufstenen schip uit het einde van de tiende of het begin van de elfde eeuw. In de twaalfde eeuw is deze verlengd met een koor. Vanaf 1822 siert een dakruiter deze kruiskerk. Daarvoor waren er twee torenspitsen. Het bedehuis ligt op een hoge wierde en is het voormalige gerechtscentrum van Fivelingo. In 1040 was een zekere Heer Uffo bezitter van het dorp. In dat jaar zag hij zijn eigendommen verbeurd verklaard door de bisschop van Utrecht. Nog ligt hier een gerechtsteen, maar op een foute plaats. Hij hoort thuis bij Kerkpad 8. daar was eens een lindeboom, waaronder recht gesproken werd. Op deze steen zijn mensen gedood. De negatieve uitstraling is nog aanwezig. Het sterke LC ligt precies midden in de kerk. x=248.875 y=596.450 OL 6°47'50'' NB 53°20'50'' DC 502
Ligging: in het dorpscentrum.

Grevinga (Gaikingaheerd) kadastraal: 't Zand, Sectie B 2, nr 141. Nu een boerenplaats, het huis, dat er nu staat heeft nog enkele spren van de oude borg.

Loppersum:

Dit dorp heeft de meest imposante moederkerk van het noorden. De bouw dateert uit de dertiende eeuw. Aanvankelijk romaans lijkt door de verbouwing het een in gotische stijl gebouwd bedehuis. Eens was het de moederkerk van de proostdij Loppersum. De statige zadeldaktoren is in de veertiende eeuw gebouwd. De ze staat op een LC, maar heeft ongetwijfeld een voorganger gehad. Daar Loppersum al in 945 genoemd werd in de registers, lijkt het er op dat er toen al een houten kerkje stond. Het heette toen Loppesheim (het heem van Loppe). Volgens onze pendel was er in de achtste eeuw nog een heiligdom waar Thor vereerd werd. x=245.325 y=594.800 OL 6°50'09'' NB 53°22'42'' DC 72 Ligging: noordzijde van het dorp. Centrum: toren van de Hervormde kerk.

Middelstum

In het begin van de negende eeuw staat het dorp te boek als Mitilistenhem. In 944 is het Midishem en in de elfde eeuw Midlistheim. Vermoedelijk gaat het om het 'middelste heem'. De Hippolytuskerk werd gebouwd in 1445. deze kerk was de opvolger van een eerdere. Dit blijkt ook uit het feit dat er in het schip nog tufsteen is gebruikt. Het koor herbergt een LC. In het dorp lag de bekende Asinga-borg en ten noordoosten staat de borg Ewsum. x=238.525 y=596.425 OL 6°38'31'' NB 53°20'55'' DC 212
Ligging: in het dorpscentrum.

Mentadaheerd in Middelstum, steenhuis uit 14e eeuw, gesloopt in 1738

Oosterwijtwerd

In 1399 Osterwijdewart. De herv kerk is uit de tweede helft van de twaalfde eeuw. Het is een vroeg bakstenen kerkje. Een LC bevindt zich bij de oostpunt. De plaats was aanvankelijk gewijd aan de H.Maria. x=249.890 y=595.810 OL 6°48'44'' NB 52°20'28'' DC 144
Ligging: aan de Dorpstraat.

Stedum

In de elfde eeuw Stedon (stede-heem). De romaans-gotische kruiskerk uit de dertiende eeuw domineert in het dorp. Het meest valt op de zware vierkante toren. Het geheel werd gebouwd op twee wierden. In de kerk is een marmeren graftombe voor Otto Clant, gehouwen door Rombout Verhulst. De toren staat op een sterk LC. x=242.035 y=593.650 OL 6°41'38'' NB 53°19'23'' DC 334
Ligging: in het dorpscentrum.

Toornwerd

In de elfde eeuw: Thornuurd. Volgens naamkundigen: 'doornen-wierde'. Wij vragen ons af of het niet Thor-wierde moet zijn. Dick van den Dool zag hier een Thor-heiligdom met een etage-linde van vier meter hoog dat tot de elfde eeuw gebruikt zou zijn. De aanhangers van de oude religie werden met geweld van de wierde verdreven. Op deze plaats zou een Mariakerkje zijn gesticht. De bevolking stak de kerk, waarin mensen gemarteld waren, in brand. De nieuwe kerk is in 1756 afgebrand en in 1818 zijn de resten opgebouwd. In 1894 werd de huidige toren gebouwd. Het klinkt als een sprookje, maar we zagen deze paranormale waarnemingen bevestigd door de wichelroede! Het LC bevindt zich in het koor. x=238.165 y=597.075 OL 6°38'12'' NB 53°21'16'' DC 114
Ligging: vijfhonderd meter westelijk van het Boterdiep tussen Kantens en Middelstum.

Westeremden

In 944 Emedun en in 1379 Westermetha (westermonding). Het was vóór 1219 een belangrijke zeehaven aan de Fivelmond met stapel- en muntrecht. De wierde was bijna zes meter hoog. In 1238, is volgens de kroniekschrijver Emo het dorp met de kerk en pastorie verband. In de tweede helft van de dertiende eeuw werd de kruiskerk gebouwd. De dertiende eeuwse toren is in 1808 afgebroken en vervangen door een dakruiter. Het koor is destijds op een LC gebouwd. x=243.210 y=596.050 OL 6°42'44'' NB 53°20'40'' DC 154
Ligging: in het westelijk dorpsdeel.

Westerwijtwerd

Kerk uit de dertiende eeuw. In 1897 werden muurschilderingen ontdekt uit de veertiende eeuw. Deze kerk werd in 1777 een kruiskerk. In de elfde eeuw komt het dorp voor als Uuiduurd. Heeft dit met wilg, wijd of wie te maken? Het koor is op een LC gebouwd. In de heidense tijd stond hier een Yggdrasil, de levensboom. Het heiligdom was gewijd aan Thor en men vereerde lichtgeesten. Deze paranormale waarneming werd door de wichelroede bevestigd. x=238.775 y=594.915 OL 6°38'43'' NB 53°20'06'' DC 126
Ligging: aan de noordzijde van het dorp.

Wirdum

In de elfde eeuw Uurthun (nederzetting op terp). De kerk kwam in twee fasen tot stand in het eerste deel van de dertiende eeuw. Tegenover de toren was een gerechtsplaats bij een 'Regthuys'. Deze plek voelt negatief aan. De toren staat op een LC. x=248.195 y=593.910 OL 6°47'11'' NB 53°19'28'' DC 118 Ligging: in het dorpscentrum.

't Zandt

In 1272: Sonde. In 1192 werd hier de eerste gewestelijke sluis gelegd. Het schip van de kerk is dertiende eeuws. Hier is in de vijftiende eeuw het hoog-gotische koor aan toegevoegd. Opvallend zijn de meloenvormige koepelgewelven in het schip. De zware vrijstaande zadeldaktoren is eveneens uit de vijftiende eeuw. Deze staat op een sterk LC en kan wijzen op een oudere kerk. x=247.340 y=598.615 OL 6°46'30'' NB 53°22'01'' DC 384
Ligging: aan de hoofdstraat in het dorp.

Zeerijp

Omstreeks 1000 voorkomende als Ripon (rijp = strook land). De plaats lag toen op de zeedijk aan de Eems. De herv romaans-gotische kruiskerk is uit de veertiende eeuw. De losstaande toren werd gebouwd in de vijftiende eeuw en is in 1834 behoorlijk ingekort door afbraak van de spits. Deze toren staat op een krachtig LC. Het is echter negatief. In deze toren zijn mensen terechtgesteld. Buiten de toren voelt het centrum weldadig aan. De kerk is heel bijzonder vanwege de akoestiek. x=246.235 y=596.420 OL 6°45'28'' NB 53°20'51'' DC 408 Ligging: aan de Lopsterweg.

Juckema borg in Zeerijp, 't Zandt Sectie E 4, nr 581, rond 1750 afgebroken.

Zijldijk

Noordelijkste dorp van de gemeente, geen leycentrum.

Marum *:

Boerakker

Jonkersvaart

Lucaswolde

In 1500 was hier een klooster met kapel, van de Susteren van Reyde gesticht, vernietigd tijdens de 80 jarige oorlog

Marum:

DC 190 Centrum: toren van de Hervormde kerk. Prehistorische vondsten duiden op bewoning vanaf 5000 v. Chr. Vanaf het begin der jaartelling tot in de 8e eeuw stond hier een heidense tempel. De energie is hier linksdraaiend en positief. Er loopt een leylijn van hier naar Wynaldum.

Marum Sectie C 1, nr 268 en 271 Heerde "de Linde". In 1599 wordt de heerd de Linde met de steen verkocht aan Huldrigh van Ewsum. In 1623 wordt het huis een adellijke hofstee genoemd. Niet lang na 1853 is de heerd afgebroken en vervangen door een boerderij.

Niebert

Hier ligt het 15e eeuwse steenhuis het Iwema-Steenhuis. De zandrug waarop Niebert is gebouwd heet Vredewold.

Noordwijk

kerkje uit het begin van de veertiende eeuw.

Nuis

romano-gotische kerk van Nuis dertiende eeuw
Aan de zuidkant van het dorp ligt de borg de Coendersborg, uit 1815, daarvoor stond hier de Fossemaheerd. Deze stond aan een van de oudste kerkepaden van Nederland: het Malijkse Pad.

't Malijk

Volgens de overlevering zou aan het pad een grote eik hebben gestaan waar de buurrechters van de streek hun eed aflegden.

Trimunt

lag oorspronkelijk op een zandrug in een uitgestrekt hoogveen-gebied. Er lag een vrouwenklooster In Tribus Montibus

De Wilp

Menterwolde *:

Beneden Veensloot en Boven Veensloot

Boven Veensloot ligt op een restant van een middeleeuwse veendijk.

Borgercompagnie (gedeeltelijk)

Korengarst

Korengarst ligt op het uiteinde van de zandrug waarop ook Noordbroek en Zuidbroek liggen. Garst betekent zandgrond. Deze zandrug vormde de begrenzing van de grootste uitbreiding die de Dollard in de middeleeuwen bereikte.

Meeden

gesticht in 1391 op een zandrug, oorspronkelijke naam van Meeden is Eextameeden i.e. graslanden van Eexta, oorspronkelijk noordelijker dan nu. De kerk heeft uit de 15e eeuw heeft een voorganger gehad: een kapel, die onderhorig was aan het kerspel Eexta (bij Scheemda)

Muntendam

ontstond in de 13e eeuw in de omgeving van een dam in het riviertje de Munter Ee ( Oude Ae). Oudste nederzetting lag iets noordelijker dan de huidige. Er was een kapel en kloosterboerderij van het Grijzemonnikenklooster.

Noordbroek

Dorp lag oorspronkelijk meer oostwaarts. Kerk: Romaanse losstaande toren met zadeldak uit de 13e eeuw, gotische kruiskerk uit de 14e eeuw met middeleeuwse muur- en gewelfschilderingen

Spitsbergen

Dorpje ligt iets hoger dan de omgeving.

Stootshorn

Tripscompagnie (gedeeltelijk)

Tusschenloegen en Tussenklappen

Deze liggen aan het Meedenerdiep of Muntendammerdiep, een kanaal gelegen tussen Veendam en het Winschoterdiep bij Zuidbroek.

Het kanaal is het enige niet gegraven kanaal ter wereld. In plaats daarvan zijn twee dijken aangelegd, waarbinnen het water zich bevindt. De bodemhoogte van het kanaal is dus gelijk aan de hoogte van het maaiveld van het omringende land.

Zuidbroek.

In de Middeleeuwen lag deze plaats aan een handelsroute richting Duitsland.Er is een monumentale romanogotische kruiskerk uit de dertiende eeuw met losstaande toren. De toren heeft ook gediend als gevangenis.

Pekela *:

Alteveer (gedeeltelijk)

Boven Pekela

Bronsveen

Hoetmansmeer

hier lag tot de ontginning van het veengebied aan het begin van de 19e eeuw een veenmeer of meerstal in het Bourtangermoeras genaamd Hoetmansmeer. Door het dorp loopt een zandrug. Archeologisch onderzoek bracht bodemvondsten aan het licht die dateerden uit ca. 5000 voor Chr.: De midden steentijd. Er werden veel stenen pijlpunten gevonden en meer dan vijfhonderd haardkuilen. De vondsten waren afkomstig van rondtrekkende nomaden die geregeld terugkeerden naar deze plek. De hele vindplaats is één van de grootste in Noord-Nederland. Het bosgebied Hoetmansmeer bestaat uit twee bosgedeelten aan weerszijden van een bocht in het A.G. Wildervanckkanaal. Het ene gedeelte ligt in de gemeente Pekela, het andere in de gemeente Veendam.

Nieuwe Pekela

De naam is ontleend aan de rivier de Pekel A. In 1810 werd Pekela gesplitst in Oude en Nieuwe Pekela, toen Nederland werd ingelijfd bij Frankrijk.

Oude Pekela.

De eerste notatie in de geschiedenis van de plaats begon in 1599 toen een aantal Friezen en Hollanders, verenigd in de zogenaamde Pekelder Compagnie, veengronden langs het riviertje de Pekel A kochten.

Reiderland *:

In Reiderland ligt de meest oostelijke plek van Nederland (bij het dorp Nieuweschans, langs de A7).

Beerta

Beersterhoogen

Booneschans

Drieborg

Ekamp

Finsterwolde

Finsterwolderhamrik

Ganzedijk

Goldhoorn

Hamdijk

Hongerige Wolf

Kostverloren

Kromme-Elleboog

Nieuweschans

In 1628 werd de “Nieuwe Schans” gebouwd.

Nieuwe Statenzijl

Nieuw-Beerta

Oude Statenzijl

Oudedijk

Oudezijl

Ulsda

Scheemda *:

Eexta

een dorp in de gemeente Scheemda, is nu één geheel met Scheemda, had oorspronkelijk een zeer fraaie kerk, uit de dertiende eeuw, in 1870 afgebroken. Ter plaatse is een nieuwe kerk gebouwd, waarin de oude preekstoel en het orgel zijn teruggeplaatst. De oorspronkelijke pastorie, uit de dertiende eeuw is bewaard gebleven en heeft het oudste woonhuisdak van Nederland, uit ongeveer 1250.

Ekamp

Ekamp komt van kamp=afgeperkt stuk land, aan de Ee, waarmee de Oude Ae wordt bedoeld.

Heiligerlee (Kloosterholt)

DC 116 Centrum: boerderij "De Hoogte" Hoofdstraat 8 ongeveer 25 meter zuidelijk van de boerderij op de plaats van het vroegere klooster "Mons Sinaï", een Premonstratenzer klooster van 1230 tot 1594.

Midwolda

Aan het eind van de 12e eeuw werd de Kruiskerk van Midwolda gesticht. De exacte locatie is ter hoogte van de boerderij Ol Kerke aan de Kerklaan, net binnen de dijk van de Dollard uit 1545, deze kerk werd aan het begin van de achttiende eeuw geheel afgebroken en door een nieuwe vervangen, midden in het inmiddels door veenontginning verplaatste dorp.

Nieuw-Scheemda

ontstaan als dijkdorp na de inpoldering van een deel van de Dollard aan het einde van de zestiende eeuw. Oorspronkelijk Scheemderhamrik.

Nieuwolda

Nieuwolda is ontstaan in 1545 aan de nieuwe zeedijk die werd aangelegd ter bedwinging van de Dollard. Op de toren van de kerk een Zeemeermin. Oorspronkelijke naam Midwolderhamrik

Nieuwolda-Oost

oorspronkelijke naam Oostwolderhamrik. Hier zou het verdronken dorp Cornswolda hebben gelegen.

Napels

Niesoord

Oostwold

Scheemda

Scheemderzwaag

't Waar

Het dorp ligt aan een oude oeverwal in de ingepolderde Dollard.

Westerlee.

Het dorp wordt voor het eerst genoemd in een oude kloosterkroniek uit 1230. Het was in die tijd een parochie die banden had met een klooster bij Heiligerlee. De oude kerk is in 1776 vervangen door een nieuwe kerk. Op de huidige kerk staat een afbeelding van Sint Joris.

Slochteren:

Harkstede

Hellum

Kolham

Overschild

Scharmer

Schildwolde

Siddeburen

Slochteren

Tjuchem.

Stadskanaal:

Holte

Mussel

Mussel-Aa-Kanaal

Musselkanaal

Onstwedde

Smeerling

Stadskanaal

Wessinghuizen.

Ten Boer:

Garmerwolde

Lellens

Sint-Annen

Ten Boer

Ten Post

Theselinge

Wittewierum

Woltersum.

Veendam:

Veendam

Wildevank.

Vlagtwedde:

Bourtange

Jipsinghuizen

Laude

Sellingen

Ter Apel

Ter Borg

Ter Haar

Ter Wisch

Veele

Vlagtwedde

Wollinghuizen.

Winschoten:

Winschoten.

Winsum:

Adorp

Baflo

Den Andel

Ezinge

Feerwerd

Garnwerd

Groot Wetsinge

Hardeweer

Harssens

Krassum

Maarhuizen

Oostum

Ranum

Rasquert

Saaxumhuizen

Sauwerd

Tinallinge

Wierum

Winsum

Winsum-Bellingeweer

Winsum-Obergum.

Zuidhorn *:

Aduard:

DC 415 Centrum: in de tuin achter Burg. Seinenstraat 52.
Op het centrum waar vroeger veel "lichten" werden gezien werd de Cisterciënser abdij van Aduard gesticht in 1192. Op de kern stond in de kloostertijd een enorm grote ahorn met heel licht getint blad. Er loopt van hier een leylijn via Gerkesklooster naar Wynaldum.